Paulides (PostNL): De natuur wacht niet
Anna Paulides is nog maar 27 jaar oud en nu al projectleider stadslogistiek bij PostNL. Haar missie is logistiek voor te bereiden op de steden van de toekomst. De grootste uitdaging daarbij is: de duurzame last mile in stadscentra in de hele Benelux. Het PostNL-programma Stadslogistiek startte zo’n twee jaar geleden, met de ambitie om in 2025 in 25 steden emissievrij en congestie-arm te bezorgen. Welke 25 steden dat precies worden, is nog niet duidelijk. Paulides: “Mijn rol bestaat er voor een groot deel uit dat ik de dialoog voer met alle stakeholders. Dat zijn overheden, gemeenten, bewoners, kennisinstellingen, brancheorganisaties, marktleiders en concullega’s. Het is belangrijk dat de neuzen dezelfde kant op staan, maar met zo veel verschillende belangen en doelen is dat soms nog een hele puzzel.”
Leefbaar
Het programma Stadslogistiek kent drie pijlers: toekomstgericht, duurzaam en zonder overlast. Nu de verstedelijking alsmaar toeneemt, het aantal online bestellingen groeit en duurzaamheid leidend is, moet ook het gebruik van die steden en de stadslogistiek tegen het licht gehouden worden. Nieuwe bezorgmodellen en slimmere vervoersstromen moeten de stad schoon en leefbaar te houden. “Het 2025-doel is eigenlijk nog maar een tussenstap naar het einddoel: zero emissie en congestie-arme bezorging in heel de Benelux.” Een van de grootste investeringen om dat doel te bereiken is het vergroenen van het wagenpark. Er wordt nu al met veel elektrische voertuigen gereden (ruim 400 van verschillende types) en 828 bestelauto’s op groengas. Behalve bestel- en personenauto’s heeft de vervoerder ook elektrische fietsen en bakfietsen, Goupils en geleasete Stints (“die hopelijk binnenkort weer de weg op mogen”) in de vloot. Ook wordt gekeken naar bezorgboten.
POSTNL in cijfers:
Bij PostNL werken bijna 38 duizend mensen. Het Nederlandse bedrijf verandert van een postbedrijf in een logistiek dienstverlener. Het heeft een marktaandeel van 65-70 procent in Nederland. In 2020 moet 50 procent van de omzet uit e-commerce komen. Vanaf 2025 bezorgt PostNL in 25 steden emissievrij, in 2030 geldt dat voor de hele Benelux. De bezorgers brengen jaarlijks 251 miljoen pakketten rond in de Benelux. Nederland telt inmiddels zo’n 4.183 bemande retaillocaties. Het wagenpark behoort tot de grootste van Nederland en telt momenteel zo’n 1.800 bestelauto’s; de totale vloot telt 3.250 voertuigen. Alle voertuigen moeten in 2030 elektrisch zijn.
“Uiteindelijk moet de last mile in de hele Benelux in 2030 emissievrij zijn”, aldus Paulides. “We kijken daarvoor ook naar waterstof. De overstap naar elektrisch rijden is een enorme investering en het aantal stimuleringsregelingen valt tegen. De lage actieradius, de laadinfrastructuur en de hoge kosten en beschikbaarheid van EV-modellen maken in een keer overstappen op EV’s lastig. Het is ook maar de vraag of het energienet al die nieuwe voertuigen wel kan voorzien van stroom. Waterstof is een mooie aanvulling, vooral om lange afstanden te kunnen rijden. De transitie naar waterstof komt nu op gang en er komen meer voertuigen beschikbaar.”
Om al die voertuigen vervolgens zo slim, duurzaam en efficiënt mogelijk in te zetten, verdeelt PostNL de stad in drieën. “Dat begint met de kern, vaak een historisch stadscentrum, waar het druk is, dichtbevolkt, waar veel toeristen komen, winkels en horeca gevestigd zijn. Er zijn smalle straatjes, kwetsbare bruggen, veel voetgangers. Wij adviseren gemeenten die gebieden autoluw te maken en met venstertijden te werken. Ook adviseren we ze er een zero emissiebeleid te voeren. Dit ligt ook in lijn met de doelen uit het Klimaatakkoord. De toename van de luchtvervuiling en verkeersdrukte is daar immers het grootst.” Het tweede deel van een stad is de ring die om de stadskern heen ligt. “Dat zijn alsnog dichtbevolkte gebieden, maar met bredere straten en minder horeca en winkels. Binnen dat gebied adviseren we de ruimte niet autoluw te maken, maar wel zero emissie.” Het derde deel zijn de buitenwijken. “Daarvoor adviseren we nu nog niks te veranderen, maar ook daar rijden wij in 2030 emissievrij.”
Dichtslibben
Behalve met gemeenten, bewoners en de branche te onderzoeken hoe zij de openbare ruimte het beste kunnen indelen en regelen, onderneemt PostNL zelf al stappen om steden leefbaar te houden, zowel b2b als b2c. “Van alle logistieke bewegingen die in een stad plaatsvinden, is slechts maximaal 10 procent afkomstig van post- en pakketbezorging. Voor bijvoorbeeld de bouw en de horeca zijn er veel meer bewegingen nodig. Toch heeft iedereen het idee dat steden dichtslibben met bezorgbusjes. Dat komt doordat het bouw- en horecaverkeer vaak één stop heeft, terwijl de post- en pakketlogistiek verantwoordelijk is voor 60 procent van de stops in een stad.” Een van de maatregelen om bewuster te bezorgen is dan ook minder vervoersbewegingen. “Daarvoor hebben we al verschillende projecten lopen en oplossingen bedacht”, aldus Paulides.
Maximaal 10 procent van de logistieke vervoersbewegingen in de stad komt van pakketbezorging.
Consolideren
Een van deze oplossingen is het bundelen van goederen. “Daarvoor zijn we een samenwerking aangegaan met Simplymile, een formule voor duurzame stadsdistributie. We consolideren de te bezorgen goederen die bestemd zijn voor bedrijven in de stad. Vanuit onze stadshubs, die altijd aan de randen van steden gevestigd zijn, gaan we de stad in. Dus alle pakken wc-rollen en printpapier van leveranciers als Canon en CWS worden nu op de stadshub van SImplymile geleverd en verzameld. Vervolgens bezorgt PostNL de goederen geconsolideerd bij de zakelijke eindklant in de stad. Bijvoorbeeld de Hogeschool van Amsterdam en de Universiteit van Amsterdam zijn op deze manier al klant. We zijn hiermee begonnen in Amsterdam, maar rollen het concept nu ook uit in andere steden. Zo hebben we nu in Den Haag een aanbesteding gewonnen om op deze manier alle gemeentekantoren te bevoorraden.” Simplymile vraagt wel om een gedragsverandering: “De levertijden kunnen bijvoorbeeld soms veranderen doordat er een schakel aan de keten wordt toegevoegd. Daar krijg je onder meer voor terug dat het aantal vervoersstromen flink wordt gereduceerd”, legt Paulides uit. PostNL is ook partner van Bol Instant, de supersnelle bezorgservice van het gelijknamige online warenhuis. “Die service is nu nog alleen in Amsterdam beschikbaar, maar het komt neer op bezorging binnen twee uur. Dan denkt men al gauw: dat is slecht voor het milieu en drijft de CO2-uitstoot juist omhoog, maar niets is minder waar. De veel bestelde Bol.com-producten hebben wij op voorraad liggen in onze stadshub en kunnen we snel leveren. Zo kunnen wij de voorraad klein houden en de kosten lager.”
Testarena
Het klinkt allemaal heel ambitieus en avontuurlijk, maar er zijn nog genoeg beren op de weg. “Het wagenpark vergroenen is een enorme uitdaging, maar de beschikbaarheid van bijbehorende laadinfrastructuur ook. Neem ons sorteercentrum van de regio Amsterdam in de buurt van de Johan Cruijf Arena. We hebben daar wel een eigen laadinfrastructuur, maar die is in de toekomst ontoereikend. Bij de Arena is een groot laadplein dat ’s nachts niet wordt gebruikt. Wij zouden bij wijze van proef onze chauffeurs de auto’s aan het einde van een route naar de Arena willen kunnen laten rijden, waar zij de bestelauto aan een lader hangen. De volgende ochtend rijdt een chauffeur met een volle accu naar het sorteercentrum, laadt de vracht in en begint aan zijn route. In 2025 komt er een nieuwe parkeergarage bij de Arena en tegen die tijd zouden we de ervaring van deze proef dan al hebben. Ook kunnen we dan onderzoeken of omwonenden blij worden van deze nieuwe mobiliteitsaanpak.” Het is een wens, banadrukt Paulides, de eerste gesprekken over dit plan zijn net gestart. Waar het team van Paulides inmiddels ook achter is, is dat een elektrische (bak)fiets niet per se een bestelauto kan vervangen. “In autoluwe gebieden is het slim om bakfietsen in te zetten, maar in de zones rond de stadscentra juist niet. De volumes die daar gereden worden zouden voor enorme fietsfiles zorgen. Bovendien hebben we volume nodig om het werk rendabel en operationeel te houden.”
Warm contact
Om alle plannen ook in de praktijk te laten werken is heel wat overredingskracht nodig. “Er gaat veel tijd zitten in gesprekken en vergaderingen met stakeholders. Je hebt bovendien met veel verschillende mensen te maken en verschillende manieren van omgang. Niet alleen ambtenaren en ondernemers, maar ook studenten, bewoners, concurrenten. Soms zit je op één lijn en soms ook niet. Conflicten wil je snel oplossen, het is goed om warm contact te hebben met je stakeholders”, benadrukt Paulides. “Dat doe ik door te laten zien waar wij als bedrijf voor staan, maar ook open te staan voor de behoeften van de ander. Je moet elkaars problematiek en belangen kennen. En ik zeg vaak: De natuur wacht niet tot we zijn uitvergaderd. Door dingen te doen, te starten met pilots en erover te communiceren, komen we veel verder.”
Afval
PostNL heeft nog genoeg andere plannen binnen het programma Stadslogistiek. Een wens is bijvoorbeeld een bezorgpaspoort voor consumenten. “Zodat je op basis van ervaring bijvoorbeeld weet dat iemand nooit thuis is op maandag. Dan kun je daar je dienstverlening op aanpassen. Het is wel een gevoelig onderwerp qua privacy, dus daar moet goed over worden nagedacht.” PostNL werkt ook met onder andere bouwbedrijf Heijmans en afvalspecialist Suez samen. “We onderzoeken hoe we nog meer vervoersbewegingen kunnen reduceren. Wij kunnen voor Heijmans bouwmaterialen naar de bouwlocatie brengen; voor Suez onderzoeken we nu of wij een rol kunnen spelen in het ophalen van afval.”
